KIEDY TEN WIATR USTANIE

RYS HISTORYCZNY

W marcu 2014 siły rosyjskie wkroczyły do Autonomicznej Republiki Krymu pod pretekstem pomocy rzekomo zagrożonym obywatelom rosyjskim. Kawałek po kawałku, rosyjscy żołnierze – w mundurach bez oznaczeń – zajęli cały Krym. Stopniowo, sytuacja stabilizowała się, a żołnierzy w mundurach bez oznaczeń przybywało.

Po aneksji Krymu przez Federację Rosyjską, wielu krymskich Tatarów uciekło z okupowanego terytorium. Większość z nich była przeciwna aneksji i przeciwdziałała temu politycznie, stąd ryzyko odwetu ze strony Moskwy. Donosy, przekupywanie, zastraszanie – to są metody obecnie stosowane przez rosyjski rząd wobec Tatarów krymskich. Mustafa Dżemilew – duchowy i polityczny przywódca Tatarów krymskich – musiał opuścić Krym i otrzymał zakaz wjazdu na półwysep choć tam nadal mieszka jego rodzina.

Obecna sytuacja jest powtórką z przeszłości. Bieżące wydarzenia automatycznie przywołują tragiczne przeżycia Tatarów krymskich (zwłaszcza wśród starszego pokolenia). W 1944, na rozkaz Stalina, Tatarzy krymscy byli deportowani i masowo zabijani. Ci których wywieziono do Azji, przez dekady walczyli o prawo powrotu. W latach 80-tych, kiedy Związek Radziecki upadł, zaczęli wracać do swojej ojczyzny. W 2014 znowu zostali zmuszeni do jej opuszczenia.

Obecnie nie ma wolności słowa na Krymie. Przekroczenie granicy ze sprzętem filmowym jest niemożliwe z powodu wprowadzonych zakazów. Podczas realizacji filmu mieliśmy kontakt z Mustafą Dżemilewem i innymi działaczami krymsko-tatarskimi, którzy pomagali nam w przedostawaniu się na Krym z podstawowym sprzętem filmowym. Zdjęcia w miejscu publicznym mogły zakończyć realizację filmu (tak jak w przypadku Olega Sentsova skazanego na 20 lat łagru) oraz sprowadzić kłopoty na bohaterów dokumentu. Trudności te dokładnie odzwierciedlają brak wolności na Krymie. Tatarzy Krymscy, którzy zgodzili się na udział w filmie, w każdej chwili mogli spodziewać się wizyty FSB (Federalnej Służby Bezpieczeństwa Federacji Rosyjskiej). Jednakże, dla tych ludzi, była to jedyna okazja do wypowiedzenia głośno swoich myśli i uczuć. Sporo czasu zajęło nam zdobycie ich zaufania, ale w końcu staliśmy się częścią ich życia. Ukrywali nas w swoich domach i ostrzegali przed filmowaniem w miejscach publicznych. Ryzykowali swoim życiem by mówić o wolności w tych trudnych czasach.

Historia Tatarów krymskich pokazuje jak silny może być związek ludzi z ziemią i jak ważna jest świadomość historyczna. Że jesteśmy częścią większej całości i że musimy wiedzieć kim jesteśmy. Kim jesteśmy i dokąd zmierzamy.